بازتاب حکمت اسلامی در آثار هنرمندان سقاخانه

نشانه‌شناسی حکمی ـ اسلامی در آثار پیشگامان نوسنت‌گرایی

مریم کشمیری

فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی هنرهای تجسمی، نقش‎مایه؛ سال پنجم؛ شمارۀ پانزدهم؛ تابستان 1392

 

چکیده

دسته‌ای از نقش‌مایه‌های آثار نوسنت‌گرایان ـ سقاخانه‌ای‌ها ـ برخاسته از باورهای مذهبی است. این عناصر را می‌توان در دو گروه عناصر مذهبی عامیانه و نقش‌مایه‌های ناب حکمت اسلامی بررسی کرد. مفاهیمی چون وحدت در عین کثرت، صدور، مراتب هستی، فیض الهی، عالم مثال و هجران، دایره و نقطه در حکمت اسلامی، جایگاه کلام، تشخص حروف و ... می‌توانند هنر مدرن را همان‌گونه تفسیر و بازبینی نمایند که مفسران فلسفی، به هنر اسلامی نگریسته‌اند. هنر مدرن ایران نیز دارای این قابلیت است تا تفاسیر گوناگونی را بپذیرد؛ حتی اگر این معانی، مورد نظر پدیدآورنده اثر نباشد و او خود آن‌را انکار نماید. با این رویکرد، پژوهش حاضر می‌کوشد پس از معرفی تکیه‌گاه‌هایی در معانی حکمی، خوانش ریزبینانه‌تری از چند اثر سقاخانه‌ای ارائه نماید؛ و نشان دهد نقوش حکمی ـ اسلامی، در هنر مدرن علاوه بر جنبه‌های آذین‌گری دارای قابلیت انتقال پیامی است که در هنر سنتی و مقدس اسلامی دیده می‌شود. منابع اسنادی و کتابخانه‌ای در کنار مجموعة آثار پایه‌گذاران جریان سقاخانه به پیشبرد پژوهش حاضر کمک کرده‌اند.

واژگان کلیدی

فلسفة اسلامی ـ هنر مقدس ـ هنر سنتی ـ جریان سقاخانه

دریافت مقاله

Islamic Philosophy Semiotics in the Works of New Traditionalists' Pioneers

Abstract

A group of signs in the works of the New Traditionalists – Saqqa Kana's artists- has roots in religious beliefs. One can categorize these elements into religious beliefs of mobs and the pure Islamic Wisdom. Some of these signs such as dot and circle in the realm of Islamic Philosophy, the importance of lectures, personalizing the letters, world of images or  supernatural, etc. can bring the interpretation of modern art close to the way the philosophic interpreters did it for the Islamic art. Iran's modern art, as well, has the capacity of being interpreted in different ways; Even if these meanings and interpretations were not the aim of the artist in the first place and they denied presenting them. With this respect, the present paper, after providing an introduction to the fundamental Islamic, aims to have a more detailed reading of some of Saqqa Kana's works and show that these Islamic Philosophy symbols, besides having decorative values, communicates the massages which can be found in the traditional and sacred form of Islamic art. The documentary and library sources as well as a group of artistic works of the founders of Saqqa Kana movement paved the way of the present research.

Key words:

Islamic Wisdom - Sacred Art – Traditional Art – Saqqa Kana Movement

Abstract: here