نقش‎های پارچه در شهریاری ساسانی برپایۀ گزارش عربی حمزۀ اصفهانی از نگاره‎های کتاب ملوک بنی‎ساسان

کتاب صور ملوک بنی‎ساسان در ردیف خدای‎نامه‎های پهلوی است که آن را تا سده‎های نخست اسلامی، رونویسی می‎کردند و گاه به عربی برمی‎گرداندند. برخی نویسندگان دورۀ اسلامی به سنت تاریخ‎نگاری مصور ساسانی اشاره کرده‎اند و برپایۀ سخن آنان، کتاب صور ملوک بنی‎ساسان را یکی از این تاریخ‎نگاری‎ها می‎دانیم. حمزۀ اصفهانی در کتاب سنی ملوک الأرض و الأنبیا، شرح ریزبینانه‎ای از نقاشی‎های این کتاب ارائه می‎دهد. اصفهانی در فراز پایانی باب نخست، آنجا که به شهریاری ساسانی می‎پردازد، نام‎های شهریاران و دو شهبانوی ساسانی را همراه با توصیف دقیق تن‎پوش‎هایشان می‎آورد. او برای توصیف جامه‎ها، پنج واژه یا گروه واژگانی را برمی‎گزیند و تمامی شلوارها و پیراهن‎ها را با هم‎نشینی یکی از این پنج‎گانه‎ها با رنگی ویژه (گاه بدون رنگ) بیان می‎کند: بِلَون؛ مُوَشَّح؛ وَشیِ بالذَّهب؛ وَشیِ مُدَنَّر؛ وَشیِ بِلَون.

این پژوهش بر دریافت صحیح این پنج گروه واژگانی برپایۀ شناخت ما از تاریخچۀ پارچه‎های دورۀ ساسانی متمرکز است.

پیوسته با  این پژوهش، اینجا را نیز ببینید.

پارچه‎ بافی ری و شاپور، گمشده در هیاهوی نام یمن

میان تکه‎پارچه‎های طرازدار سده‎های آغازین اسلامی، پارچه‎های رنگینی دیده می‎شود که کارشناسان آن‎ها را از تولیدات کارگاه‎های کهن یمن می‎دانند. مجموعه‎های بسیاری مانند متروپولیتن (آمریکا)، موزۀ بریتانیا، موزۀ سلطنتی اونتاریو (کانادا) و ... از این تکه‎پارچه‎های کهن با طرازهای دوخته‎دوزی یا رنگ‎آمیزی شده نگهداری می‎کنند.

تن پوش الکسیوس آپوکاوکوس (Alexius Apocaucos)، جلوه ای از فراگیری پارچه های ساسانی

در کنار تکه‎پارچه‎های (بیشتر ابریشمین) ساسانی که در موزه‎های جهانی و مجموعه‎های فردی نگهداری می‎شود، بافته‎های ممتاز کلیساها و پرستشگاه‎های مسیحیان اهمیتی درخور دارد. این آثار، شاهدی برای جایگاه هنری برجسته و ارزش والای اقتصادی بافته‎های شهریاری ساسانی است، پارچه‎هایی بافته از لطیف‎ترین ابریشم، آمیخته به زر و سیم.

پیوسته با نوشتار پیش رو، این پژوهش را نیز ببینید.

 

رونمایی از ملوک بنی‎ساسان (شهریاران ساسانی) در کتاب حمزه اصفهانی

در سده‎های نخست اسلامی، کتاب‎های گوناگونی به زبان پهلوی در دسترس بود که برخی همچنان رونویسی یا به امر خلفا، به عربی برگردانده می‎شد. این کتاب‎ها به موضوعاتی مانند تاریخ شهریاران ایرانی، مضامین ادبی و تعلیمی در ایران باستان، اندرزها و پندهای بزرگان، دانش و رویدادهای دوره‎های پیشین می‎پرداخت. بسیاری از این آثار، امروزه از میان رفته است و ما تنها از میان نوشته‎های پیشینیان، اندکی دربارۀ آن‎ها می‎دانیم. کتاب صور ملوک بنی‎ساسان یکی از این آثار است .... 

رودنکو (Rudenko) و آرامگاه‎های یخ‎زدۀ پازیریک در سیبری؛ دربارۀ کتاب Frozen Tombs of Siberia

 یافته‎های پازیریک برای بیشتر ایرانیان، یادآور فرشی است که هنر بافندگی هخامنشی را به رخ می‎کشد؛ اما اهمیت این حفاری، برای تاریخ هنر ایران و جهان، تنها بسته به کشف این بافته نیست....

پازیریک تنها فرش باستانی ایران نیست؛ فرشی از دورۀ ساسانی

  در سال 2011 م. حراجی کریستی لندن، پاره‎فرشینه‎ای را به بهای 61,250 پوند به فروش رساند که دیرینگی آن با بررسی‎های کربن 14، سدۀ 5 م. (دورۀ ساسانیان) دانسته می‎شود.بنابراین می‎توان گفت فرش پازیریک ...