کرگدن معروف آلبرشت دورر (هدیه ای میرا که جاودانه شد)

در میان گراوورهای آلبرشت دورر هنرمند بنام آلمانی، نمونه‎ای (چاپ با لوح چوبی یا Woodcut) دیده می‎شود که بازنمایی کرگدنی سترگ با پوستی ضخیم است. نسخه‎ای از این اثر، در موزۀ بریتانیا و روگرفتی دیگر در گالری هنری واشنگتن نگهداری می‎شود. پوست ضخیم کرگدن با تکرار نقش‎اندازی‎هایی دایره‎وار بازنمایی شده است. اما داستان این کرگدن چیست و چرا دستمایۀ یکی از گراوورهای دورر گردید؟ در ادامه به آن خواهیم پرداخت. 

 

تصویر 1) کرگدن، آلبرشت دورر، 1515 م، چاپ به روش حکاکی چوبی

آلبرشت دورر در 1515 م. طرح کرگدن را برپایۀ یادداشت و طرحی ابتدایی از آن (تصویر 2) اجرا کرد که از هنرمندی ناشناس برجای مانده بود. از آنجا که پیش از این تاریخ، هرگز اروپاییان، کرگدنی را به چشم ندیده بودند، دیدن این حیوان، برایشان سخت حیرت‎آور می‎نمود. گراوور دورر خیلی زود، میان سرشناسان و برگزیدگان اروپایی دست به دست شد تا همگان، این حیوان را بشناسند و سپس به دست عموم مردم رسید. Overton بر این باور است که گراوور دورر از این کرگدن، بنام‎ترین تصویری است که از هدایای سرزمین‎های خاوری به غرب برجای مانده است.

کرگدنی که دورر به تصویر کشید، در شمار هدایایی است که از دربارهای شرق راهی اروپا شد. مظفر دوم، سلطان گجرات، کرگدن را در 1514 م. به رسم پیشکش به آلفونسو دِ البوکرک (Alfonso de Albuquerque)، نماینده و سفیر پادشاه پرتغال در هندوستان تقدیم کرد. البوکرک در اواخر سدۀ پانزدهم و اوایل سدۀ شانزدهم میلادی برای توسعۀ منافع پرتغال و خاندان سلطنتی آن در هندوستان بسیار کوشید و سرانجام به لقب دوک گوآ، مفتخر شد. وی کرگدن را در تاریخ 20 می 1515 به لیسبون رساند. در اواخر همان سال، امپراتور مانوئل اول، این کرگدن را به پاپ لئوی پنجم پیشکش کرد اما حیوان، سفر دیگری را تاب نیاورد و در اوایل 1516 و در آستانۀ ورود به ایتالیا در کشتی جان سپرد.

طرح اولیه کرگدن اهدایی از هنرمندی ناشناس

Overton در مقالۀ خود با نام «Ambassadors and their Gifts» برخی از هدایای فانی مانند جانوران را برمی‎شمارد و آن‎ها را در ردیف هدایای مورد علاقۀ پادشاهان و سلاطین غرب و شرق می‎داند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

Bartrum, Giulia (2002), "Albrecht Dürer and his Legacy, exh. cat. London." British Museum 3

Overton, Keelan (2011), "Ambassador and their Gifts", exh.cat., Los Angeles County Museum of Art