خوانش پسامدرنی آثار هنری بر اساس آرای فردریک جیمسون با تمرکز بر مجموعۀ «هیچ» پرویز تناولی (دهه‌های 1340 تا 1380 ه.ش)

نویسندگان: زهرا رهبرنیا، مریم کشمیری

نشریۀ کیمیای هنر، فرهنگستان هنر

سال ششم، شمارۀ 23، صفحات 85 تا 98

 چکیده:

تاریخ‌گرایی همراه با تضعیف تاریخ‌مندی که در نگارش‌های جیمسون بیان گردید، نگاهی متفاوت به کارکردِ ابژه تاریخی را در متن اثر هنری بازمی‌نمایاند. پدیده‌ای که در آثار معاصر ایرانی نیز دیده می‌شود. در این نگارش، «هیچ»های تناولی به دلیل دهه‌ها استمرار پذیرش مخاطب، مورد توجه قرار گرفت؛ و تلاش شد به پرسشی بنیادین درباره آن‌ها پاسخ داده شود: با توجه به تفاسیر متعدد برای «هیچ»، کدام تفسیر، دلیل استمرار پذیرش عمومی را تبیین می‌نماید؟ تفاسیر فرمالیستی، یا تحلیل‌های معناگرا؟ نگارش حاضر با توصیف «هیچ» و تبیین آن بر اساس چارچوب نظری، روشی توصیفی ـ تحلیلی دارد. جمع‌آوری داده‌های متنی، کتابخانه‌ای؛ و بررسی نمونه‌ها، بر اساس آثار منتشرشده تناولی انجام شد. روشن گردید به کارگیری تاریخ به مثابه ابژه، سبب پذیرش چند دهه‌ای «هیچ» شده است. این امر سبب می‌شود مخاطب در مواجهه با «هیچ»، حسی نوستالژیک را در عین تضعیف‌مندی تاریخی دریافت نماید. تفاسیر فرمالیستی یا معناگرا، اهمیتی ثانویه می‌یابند. آرای جیمسون می‌تواند دیگر ویژگی‌های پسامدرنی را نیز در «هیچ» نمایان سازد؛ و برخلاف تفاسیر پیشین، تبیینی فراگیر ارائه دهد. این پژوهش به هدف آزمودن امکان به کارگیری نظریه‌ای غربی در خوانش آثار ایرانی شکل گرفت؛ و در کنار آن، نگریستن به «هیچ» را از زاویه‌ای تازه میسر ساخت.

واژگان کلیدی: تاریخگرایی؛ فردریک جیمسون؛ هنر پسامدرن؛ هنر معاصر ایران؛ «هیچ» پرویز تناولی

این مقاله را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.

A Postmodernist Reading of Artistic Works Based on Fredric Jameson’s Ideas:

Focusing on Parviz Tanavoli’s Hich Collection (1960s-2000s)

 Zahra Rahbarnia, Maryam Keshmiri

Abstract:

As a theorist of postmodern art, Fredrik Jameson believes that historicism in modern works of art is a tendency towards history: a tendency that undermines history as well. Jameson has a different attitude towards the function of the historical object in the context of the worka of art. He shed a new light on reading the new works of art by emphasizing an ironic function in postmodern productions. It seems that the same approach can be used to read Iranian neo-traditional works. The research in hand has focused on Tanavoli’s Hich collection due to its general appreciation by the audience in last decades and tries to provide an answer to the following question: can the approach in hand, alongside the formalistic and semantic interpretations (which are not adequate enough) lead to a new understanding of these works? Is this popularity indebted to a relation between the form of the work and its historical associations? This research aims to examine Jameson’s ideas in reading Tanavoli’s works as well as finding new layers of meaning in these works. Using history as a consumable object and its nostalgic representations are the reasons behind appreciation of Hich collection. Therefore, the formalistic and semantic interpretations become less important. Other postmodern aspects of Tanavoli’s works can be realized based on Jameson’s ideas as well.

Fredric Jameson- Parviz Tanavoli’s Hich Collection- Postmodern Art- Iran’s Contemporary Art- Historicism