کتاب «گل اناری (شاه عباسی): خاستگاه، سیر دگرگونی و شیوه طراحی» منتشر شد.

گل اناری (شاه عباسی): خاستگاه، سیر دگرگونی و شیوه طراحی

دکتر مریم کشمیری (هیئت علمی دانشگاه الزهرا^(س))

انتشارات سمت، بهار ۱۴۰۰

شابک: ۵-۲۳۰۴-۰۲-۶۰۰-۹۷۸

مشخصات ظاهری: ده، ۲۰۱ ص.: مصور

Anari Motif (Shah-Abbasi): Beginning, History of Development and Drawing

Maryam Keshmiri, PhD

 چکیده:

کتاب گل اناری (شاه عباسی): خاستگاه، سیر دگرگونی و شیوۀ طراحی، برپایۀ درهم‎آمیزی سه گروه از آگاهی‎ها در زمینۀ شناخت طرح‎های سنتی پدید آمده است؛ شالودۀ پژوهش بر بازبینی طرح‎ها و نقش‎های بازمانده از گل‎های اناری در آثار هنری گذشتگان استوار است؛ آن‎گاه، نویسنده به یاری تجربه‎های آموختۀ خود از دانش گیاه‎شناسی کوشیده است تا تحلیل بصری از ساختار طرح‎ها و نقش‎مایه‎ها را با آگاهی‎های برآمده از دانش گیاه‎شناسی برابر نهد. این آگاهی‎ها به‎ویژه در بازشناسی خاستگاه گل اناری به کار آمده است؛ در گام پسین، روش اجرای گل اناری در قالب شیوه‎های رایج در کارگاه‎های آموزشی و نزد استادان طراحی سنتی به زبانی روشن، همراه با شکل‎ها و نمونه‎های راهنما بیان شده است.

کتاب یادشده برای دانشجویان رشته‎های کتابت و نگارگری و صنایع دستی در مقطع کارشناسی در جایگاه یکی از منابع قابل استفاده دروس سیر تحول و تطور نقوش و نمادها در هنرهای سنتی، کارگاه‎های طراحی سنتی و کارگاه‎های تذهیب کارآمد و راه‎گشاست.

فهرست کتاب:

سخن آغازین

گفتار نخست: نگاهی به گل اناری

          پرسش‎های برآمده

    پیش‎فرض‎های ورود به بحث

          ۱. مبنای تاریخی بحث

          ۲. تمرکز تاریخی گفتارها

          ۳. نام‎گذاری

         ۴. بررسی ساختار گل اناری در آثار دوره اسلامی

    دیدگاه‎های پیشین

         طرح‎های شاه‎عباسی

         نقش‎مایۀ شاه‎عباسی یا گل اناری

    اجزاء گل اناری

    دیدگاه پوپ و بررسی آن

گفتار دوم: آرایه‎های نیلوفری در روزگار هخامنشی

    آرایۀ نیلوفری در هنر هخامنشی

    ساختار نیلوفری‎های هخامنشی

    نیلوفری در هنر هند

    نیلوفری‎های خاوری (هنر شرق دور و مانویان)

گفتار سوم: آرایه‎های برگ نخلی

    برگ نخلی بر آثار دورۀ باستان

    پیشینۀ تاریخی

    بررسی ساختاری

گفتار چهارم: آرایۀ اناری در دورۀ باستان

    جایگاه انار در باورهای کهن

    نقش انار بر آثار دورۀ باستان

    اناری‎های ترکیبی در هنر ساسانی

    نیلوفری‎ها در آثار ساسانی

گفتار پنجم: گل‎های اناری در سده‎های آغازین اسلامی

    انار و برگ نخلی

    گستردگی اناری‎ها در آثار

    شیوه‎های هنری

    نیلوفری‎ها

    اناری‎ها پس از سده‎های آغازین

گفتار ششم: اجرای گل‎های اناری (شاه عباسی)

    طراحی اناری (شاه عباسی)

    شیوۀ نخست: طراحی با دایره‎های هم‎مرکز

    شیوۀ دوم: طراحی با چهارگوشه‎های همجوار

    شیوۀ سوم: طراحی با تقسیم دایره

    شیوۀ چهارم: طراحی آزاد

    اناری‎های افشان

گفتار هفتم: طراحی از اناری‎های سده‎های پیشین

واکاوی و ترسیم نمونه‎های کهن

         کاشی مینایی دورۀ ایلخانی

         ترنج در نخستین صفحه نسخه‎ای از شاهنامه فردوسی

         بشقاب سرامیک دورۀ صفوی

         پارچۀ ابریشمین دورۀ صفوی

         جلد کتاب مجالس العشاق

         تکه‎پارچۀ مخمل برجسته

         زرنگاری برگ خوشنویسی اثر میرعماد

         برگۀ زرنگار نیمه‎تمام

         قالی ابریشم شاه‎عباسی

         تکه‎ای از یک قالی صفوی

         قالی اهدایی ایران به عثمانی

         قالی شاه‎عباسی

         صفحۀ افتتاح دیوان حافظ

         صفحۀ افتتاح کلیله و دمنۀ بهرامشاهی

پیوست تصویری

کتابنامه

نمایۀ فارسی

نمایۀ لاتین

لینک دسترسی به کتاب در وبسایت انتشارات سمت (اینجا)