باستان‌گرایی: شیوه‌ای بیانگر برای نوسنت‌گرایان (با نگاهی بر آثار پیشگامان جریان سقاخانه)

نویسندگان: ابوالقاسم دادور، مریم کشمیری

نشریۀ جلوۀ هنر دانشگاه الزهرا

دورۀ 9، ش 2، پاییز و زمستان 1396

صفحات 53 تا 62

 

چکیده:

مدرنیست‌های ایرانی در دهه‌های 1320 تا 1350 هجری شمسی در پی یافتن بیانی شخصی و جنبشی آوانگارد، از نقش‌مایه‌های بومی و ایرانی بهره گرفتند. این اقدام، جریانی تازه در مدرنیسم هنری کشور به راه انداخت که امروزه با عنوان نوسنت‌گرایی شناخته می‌شود. عناصر متأثر از هنرهای باستانی ایران، یک گروه از نقوش مورد استفادة نوسنت‌گرایان بودند. نوشتار حاضر می‌کوشد به این پرسش پاسخ گوید که «آیا نقوش باستانی در آثار پیشگامان جریان سقاخانه در دهه‌های 1320 تا 1350 هجری شمسی رسالت پیام‌رسانی نیز بر عهده داشته‌اند یا تنها از منظر زیبایی‌شناسی و آذین‌گری بر آثار نشسته‌اند؟» نویسندگان گمان می‌کنند که توانسته‌اند با تحلیل موردی برخی نقوش باستانی در بستر آثار مدرن نشان دهند: «این آرایه‌ها با بهره‌مندی از قالب‌شکنی در ذهن مخاطب، می‌توانند درک وی را به‌سوی معانی تازه و منطبق بر دریافت‌های دنیای معاصر رهنمون گردانند.» این پژوهش، بازخوانی جدی و جزئی‌نگر آثار پیشگامان مدرنیسم کشور را اصلی ضروری برای تولید، درک و تفسیر آثار جدیدتر می‌داند و باهدف گسترش بازخوانی‌های مجدد آثار مدرن و آشنایی مخاطب با شیوه‌های گوناگون رمزگشایی آثار، پیش رفته است. در بررسی نقش‌مایه‌های کهن، روش تاریخی ـ تحلیلی و در بخش جمع‌آوری منابع شیوة اسنادی مدنظر بوده و برای بررسی آثار معاصر از روش تحلیلی ـ تطبیقی استفاده‌شده است. آثار مورد بررسی نیز به‌صورت هدفمند، از میان مجموعة موزه‌ها، آرشیوها، مجموعه‌های شخصی و تصاویر کتابخانه‌ای برگزیده‌ شده‌اند.

واژگان کلیدی:

نوسنت‌گرایی؛ نقش‌مایه‌های باستانی؛ مدرنیسم ایرانی؛ جریان سقاخانه.

مقاله را از اینجا دریافت کنید.

Archaism: An Expressive Method for Neo-Traditionalists (With Regard to Pioneers of Saqakhaneh School)

Maryam Keshmiri

Abstract

Iranian modernists of 1940s to 1970s who were after a personal expression and Avant-garde movement, used native and Persian symbols in their works. This action caused a new movement in this Iran’s modernist art which now is known as Neo-traditionalism. Elements inspired by ancient Iranian arts were a group of motifs used by Neo-traditionalists. The present study tries to provide an answer to the question that: whether the ancient symbols and patterns used in the works of the Neo-traditionalists in the 1940’s and 1970’s had had a semantic value or just were used due to their aesthetic and decorative values? Researchers believe that they, by selective analysis of some ancient motifs in context of modern works, have been able to show the fallowing: these symbols can guide the audiences mind toward new and modern world based understanding by de-familiarization in audiences mind. The present study believes that a serious and detailed rereading of the works of the modernist pioneers is essential for production, understanding and interpreting the more recent works. Furthermore, it aims to expand new readings of modern works and familiarizing the audiences with the decoding methods of these works. The historic-documentary method was used in analyzing the ancient symbols and patterns, and in case of contemporary works, the comparative analysis has been applied. These works were selected purposefully from the museums, archives, private collections and libraries.

Neo-Traditional, Ancient Symbols and Patterns, De-familiarization, Iranian Modernism, Saqakhaneh School