آشنایی با نظریۀ نگاه دوران (the period eye)؛ مایکل باکساندال (Michael Baxandall)

مایکل باکساندال، استاد تاریخ هنر اروپا، نخستین بار در 1972 م. دیدگاهی را دربارۀ ادراک آثار هنری سدۀ 15 ایتالیا مطرح کرد که تا به امروز از برجسته‎ترین آرای بازخوانی آثار هنری دوره‎های پیشین به شمار می‎آید. او نظریه‎اش را که به «نگاه دوران» یا «the period eye» معروف است، در کتابی با نام «Painting and Experience in Fifteenth Century Italy» شرح و گسترش داد. کتاب باکساندال در سال 2013 م. یکی از پرارجاع‎ترین منابع در پژوهش‎ها و تحقیقات دانشگاهی شناخته شد و در جایگاه «کتابی که به تاریخ هنر شکل داده است»، معرفی گردید (Shone and Stonard, 2013). گرچه در کتاب باکساندال، نظریۀ نگاه دوران، تنها بر هنر سدۀ 15 م. ایتالیا تمرکز دارد، می‎توان بی‎تردید آن را نظریه‎ای فراگیر دانست که در بازخوانی و بررسی دامنۀ گسترده‎ای از هنرها در سراسر جهان الگویی جدید و راه‎گشا به دست می‎دهد. متأسفانه در ایران کمتر به این اثر و کاربرد گستردۀ نظریۀ باکساندال پرداخته‎اند. در ادامه هرچند مختصر، با نگاه دوران و دیدگاه باکساندال آشنا خواهیم شد.