تذهیب در ایران: تاریخچه، نقوش و اصطلاحات

تذهیب در ایران

تاریخچه، نقوش و اصطلاحات

 مریم کشمیری

 

حروف گرایی (لتریسم) در آثار سقاخانه ای (پیشگامان نوسنت گرایی)

پیشگامان جنبش سقاخانه در دهه‎های 40 و 50 خورشیدی از نخستین کسانی بودند که حروف فارسی را طلسم‎وار و بی‎توجه به معانی واژگانی بر گسترۀ بوم نشاندند. اینکه تا چه اندازه جامعۀ روشنفکری آن روزگار به این آثار روی خوش نشان داد و چگونه با این شیوۀ مواجهۀ صوری با واژه و الفبا کنار آمد، بحثی است کهنه و تکراری. گزیده می‎توان گفت گرته‎برداری گسترده از این آثار تا به امروز نشان می‎دهد پذیرش آن بر رَدَّش چیره شده است. اما ریشه‎های این نوآوری پردامنه را در کجا باید جست؟

روز قلم و جشن تیرگان (تیر روز تیرماه)؛ جشن نگاشتن (کتابت)

تیرگان که در 13 تیرماه برگزار می‎شده است، جشنی با دو پیشینه به شمار می‎آمد. آنچه دربارۀ تیرگان می‎دانیم بیش از همه در آثارالباقیه ابوریحان بیرونی آمده است. 

پارچه‎ بافی ری و شاپور، گمشده در هیاهوی نام یمن

میان تکه‎پارچه‎های طرازدار سده‎های آغازین اسلامی، پارچه‎های رنگینی دیده می‎شود که کارشناسان آن‎ها را از تولیدات کارگاه‎های کهن یمن می‎دانند. مجموعه‎های بسیاری مانند متروپولیتن (آمریکا)، موزۀ بریتانیا، موزۀ سلطنتی اونتاریو (کانادا) و ... از این تکه‎پارچه‎های کهن با طرازهای دوخته‎دوزی یا رنگ‎آمیزی شده نگهداری می‎کنند.

معرفی کتاب Voyage En Perse (سفر به ایران)؛ نوشتۀ اوژن فلاندن ( Eugene Flandin)

کتاب Voyage En Perse (سفر به ایران) یکی از سفرنامه‎های مهم در شناخت ایران ابتدای قاجار است. این کتاب که شرح سفر نویسنده در سال‎های 1839ـ1841 م. است، جزییات بسیاری دربارۀ ایران آن دوران در اختیار پژوهشگران می‎گذارد.

 
اوژن فلاندن (1809-1889)

تن پوش الکسیوس آپوکاوکوس (Alexius Apocaucos)، جلوه ای از فراگیری پارچه های ساسانی

در کنار تکه‎پارچه‎های (بیشتر ابریشمین) ساسانی که در موزه‎های جهانی و مجموعه‎های فردی نگهداری می‎شود، بافته‎های ممتاز کلیساها و پرستشگاه‎های مسیحیان اهمیتی درخور دارد. این آثار، شاهدی برای جایگاه هنری برجسته و ارزش والای اقتصادی بافته‎های شهریاری ساسانی است، پارچه‎هایی بافته از لطیف‎ترین ابریشم، آمیخته به زر و سیم.

پیوسته با نوشتار پیش رو، این پژوهش را نیز ببینید.

 

به بهانۀ درگذشت استاد اکبر تجویدی؛ آشنایی با خاندان تجویدی

۲۰ خرداد ۱۳۹۶ خورشیدی، استاد اکبر تجویدی، پژوهشگر و هنرمند بنام کشور در پاریس درگذشت. به بهانۀ سفر او، خاندان هنرپرور تجویدی را بازمی‎شناسیم.

---

احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هند و عثمانی، نگاشتۀ محمد علی کریم‎ زاده تبریزی

کتاب احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هند و عثمانی، در سه جلد، نگارش محمدعلی کریم‎زاده تبریزی است که به ترتیب در سال‎های 1363، 1369 و 1370 منتشر شده است...  

استاد یاری مُذَهِّب (زرنگار) که بود؟

بسیاری از ما کمال‎الدین بهزاد را می‎شناسیم و نسخه‎‎نگاره‎هایش را بارها دیده‎ایم. دربارۀ هنرنمایی‎های او و نسخه‎هایی که آراسته به قلم خیال‎انگیزش است، بسیار خوانده‎ایم. گاه حتی تصاویری از آنها را در کتاب‎ها و صفحات آنلاین موزه‎های سراسر جهان دیده‎ایم. اما هیچگاه از خود پرسیده‎ایم، زرنگاری که هم‎پایۀ بهزاد، نسخه‎هایی چنین ممتاز را به ختایی‎ها و اسلیمی‎ها آراسته است، کیست؟  

رونمایی از ملوک بنی‎ساسان (شهریاران ساسانی) در کتاب حمزه اصفهانی

در سده‎های نخست اسلامی، کتاب‎های گوناگونی به زبان پهلوی در دسترس بود که برخی همچنان رونویسی یا به امر خلفا، به عربی برگردانده می‎شد. این کتاب‎ها به موضوعاتی مانند تاریخ شهریاران ایرانی، مضامین ادبی و تعلیمی در ایران باستان، اندرزها و پندهای بزرگان، دانش و رویدادهای دوره‎های پیشین می‎پرداخت. بسیاری از این آثار، امروزه از میان رفته است و ما تنها از میان نوشته‎های پیشینیان، اندکی دربارۀ آن‎ها می‎دانیم. کتاب صور ملوک بنی‎ساسان یکی از این آثار است ....