در کنار چمن یا آرامگاه عشق، نخستین دفتر شعر سهراب سپهری

امروز، از کتاب «مرگ رنگ» به عنوان اولین دفتر شعر سهراب نام می برند. (سپهری، 1383: 125) . اما درست این است که نخستین دفتر شعر سهراب، کتابچه‎ای است به نام «در کنار چمن یا آرامگاه عشق» در قطع پالتویی (جیب پالتویی)، که در سال 1326 در کاشان به چاپ رسیده است. قالب شعر، دوگانی یا مثنوی است، و بر این دفتر، دوست شاعر، عباس کی‎منش، شاعر مشهور دهه‎های بعد،  مقدمه ای کوتاه نوشته است....

به بهانۀ روز جهانی گردشگری؛ کاش موزۀ فرشچیان در سعدآباد ...

دیروز، روز جهانی گردشگری نام داشت و به این مناسبت، تمامی موزه‎ها و گالری‎های کشور که زیرنظر ادارۀ میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بود، بازدیدکنندگان را رایگان می‎پذیرفت. مجموعۀ کاخ موزۀ سعدآباد نیز در هوای دلچسب پاییزی که در آن بوستان، دلچسب‎تر نیز می‎شود و ریه‎های دودزده را جلا می‎دهد، افراد بسیاری را به سوی خود کشاند و شاید یکی از روزهای پررفت‎وآمدش را از سر گذراند. در این میان، موزۀ استاد محمود فرشچیان نیز با دری گشاده به هنردوستان خوشامد می‎گفت؛ اما ....

برگردان واژۀ Cenotaph به فارسی در متن های هنر و صنایع دستی اسلامی

چنانچه اهل بررسی منابع انگلیسی‎زبان باشید، چه‎بسا هنگام مطالعۀ متن‎هایی دربارۀ تاریخ هنر و صنایع اسلامی، به واژۀ Cenotaph برخورده‎اید. جستجو در فرهنگ‎ها چندان کمکی به درک این واژه در متن‎های هنر اسلامی نمی‎کند. cenotaph در متن‎های فرهنگ و هنر اسلامی به صندوق مزار اشاره دارد. در ادامه این واژه را شرح خواهیم داد. 

کرگدن معروف آلبرشت دورر (هدیه ای میرا که جاودانه شد)

در میان گراوورهای آلبرشت دورر هنرمند بنام آلمانی، نمونه‎ای (چاپ با لوح چوبی یا Woodcut) دیده می‎شود که بازنمایی کرگدنی سترگ با پوستی ضخیم است. نسخه‎ای از این اثر، در موزۀ بریتانیا و روگرفتی دیگر در گالری هنری واشنگتن نگهداری می‎شود. پوست ضخیم کرگدن با تکرار نقش‎اندازی‎هایی دایره‎وار بازنمایی شده است. اما داستان این کرگدن چیست و چرا دستمایۀ یکی از گراوورهای دورر گردید؟ در ادامه به آن خواهیم پرداخت. 

 

تصویر 1) کرگدن، آلبرشت دورر، 1515 م، چاپ به روش حکاکی چوبی

گیاهان فراگیر در نقاشی ژاپن و پیوستگی آن با باورهای مردمان این سرزمین، بخش دوم

در بخش دوم از یادداشت «گیاهان فراگیر در نقاشی ژاپن و ...» به بررسی شکوفۀ گیلاس، گل‎های داوودی، صدتومانی و زنبق خواهیم پرداخت. بخش نخست را در اینجا بخوانید. 

گیاهان فراگیر در نقاشی ژاپن و پیوستگی آن با باورهای مردمان این سرزمین، بخش نخست

نگاهی کوتاه بر سیر دگرگونی‎های نقاشی ژاپن، به‎روشنی نشان می‎دهد با تمام تفاوت‎های آشکار و دگرگونی‎های سبکی و دوره‎ای پدیدآمده در این آثار، نقاشان ژاپنی، به شدت وامدار طبیعت این سرزمین بوده و الهام از آن را پایه‎ای‎ترین اصل هنرشان دانسته‎اند؛ طبیعتی که گاه اسرارآمیز و رازآلود، گاه روشن و بی‎ابهام، گاه با کمترین بیان رنگی و گاه با رنگ‎های گوناگون بر صفحه نقش می‎بندد. اینکه چرا نقاش ژاپنی مانند دیگر هنرمندان شرق دور (چین و کره)، چنان پای‎بند نمایش طبیعت است، از هدف این نوشتار کوتاه بیرون است. تنها می‎توان گفت بررسی‎ای هرچند مختصر در باورهای این مردمان، به سوالاتی از این دست، پاسخ می‎گوید.
 نقاش‎ ژاپنی، گاهِ نمایش طبیعت، مانند نقاشان دیگر کشورها، آنچه بر صفحه می‎نشاند، گیاهان بومی سرزمین‎اش است. با این تفاوت که او این گیاهان را نه از سر ذوق خویش، بلکه در پی مفاهیمی نمادین برمی‎گزیند. در ادامه دربارۀ مفاهیم برخی گیاهان فراگیر در نقاشی ژاپن (سرو، کاج، خیزران، شکوفۀ آلو، شکوۀ گیلاس، داوودی، گل صدتومانی و زنبق) سخن خواهیم گفت.
 

خرید اینترنتی کتاب تذهیب در ایران، تاریخچه، نقوش و اصطلاحات؛ مریم کشمیری؛ سمت؛ 1396

برای خرید آنلاین کتاب تذهیب در ایران (مریم کشمیری، سمت، 1396) می‎توانید به این سایت‎ها مراجعه کنید:

ـ سایت کتاب رسان ایده، در اینجا ببینید؛
ـ مؤسسۀ کتاب مهربان نشر (فروش با تخفیف)، در اینجا ببینید؛
ـ فروشگاه اینترنتی انتشارات یساولی (فروش با تخفیف)، در اینجا ببینید

ـ سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، در اینجا ببینید؛

ـ خرید کتاب از روزآهنگ، در اینجا ببینید؛

ـ فروش اینترنتی سایت گیسوم (تخفیف)، اینجا سفارش دهید؛

ـ سایت چهل‎گیس، در اینجا ببینید.

دربارۀ کتاب بیشتر بخوانید.

بررسی هنری قرآنی در کتابخانۀ ملی پاریس به قلم یاقوت مستعصمی (تذهیب و خوشنویسی)

در میان نسخ خطی قرآنی در کتابخانۀ ملی پاریس، نسخه‎ای از 688 هجری با رقم یاقوت مستعصمی نگهداری می‎شود که افزون‎بر خوشنویسی، از جهت زرنگاری و شیوۀ صفحه‎بندی اهمیت بسیار دارد. می‎توان این نسخه را به شمارۀ ثبت 6716 در گروه نسخ خطی عربی، سایت کتابخانۀ ملی پاریس یافت (در اینجا ببینید). در ادامه با این نسخۀ هنرمندانه بیشتر آشنا خواهیم شد. 

---

 

تزیینات آرامگاه امام علی (ع) برپایۀ سفرنامۀ ابن بطوطه (معرفی کتاب رحله یا سفرنامۀ ابن بطوطه)

کتاب رحله، نخستین بار به کوشش دو خاورشناس برجسته و برپایۀ برابری پنج نسخۀ خطی کتابخانۀ پاریس، به زبان فرانسه منتشر شد. این پنج نسخه، همچنان تنها نسخ خطی موجود در جهان از کتاب ابن بطوطه است و تا کنون متن تازه‎ای یافت نشده است. برگردان‎های عربی که پس از چاپ نسخۀ فرانسوی و بربنیان این متن، منتشر شد، اشتباهات بسیاری دارد. معتبرترین آن‎ها، کتاب رحله از انتشارات دارالکتب العلمیه بیروت است که به سال 1987 منتشر شد و پس از نسخۀ پاریس، معتبرترین آن‎ها به شمار می‎آید. برگردان فارسی رحله، برپایۀ همین نسخۀ عربی است. گفتنی است برگزیده‎ای از این کتاب، پیشتر به زبان انگلیسی نیز برگردانده و منتشر شده بود.

مسیرهایی که ابن بطوطه در سفرهای اول، دوم و سوم پیموده است.

نمادهای سنتی و عناصر مذهبی مردمی (عامیانه) در آثار پیشگامان نوسنت گرایی (جریان سقاخانه)

می‎توان عناصر مذهبی را که در آثار نوسنت‎گرایان ایرانی (پیشگامان جریان سقاخانه) دیده می‎شود، در دو گروه بررسی کرد: نخست، شکل‎هایی برخاسته از حکمت و عرفان اسلامی که بیشتر نمادین و مفهومی است؛ دوم، عناصر مذهبی مردمی که به‎ویژه از ساختار سقاخانه‎ها در محلات قدیمی، روایت رخدادهای کربلا، مراسم سوگواری آن و باورهایی چون توسل، نذر و ... سرچشمه گرفته است. گروه نخست را در پژوهشی جداگانه بررسی کردیم (نگاه کنید به: نشانه‎شناسی حکمی ـ اسلامی در آثار پیشگامان نوسنت‎گرایی، مریم کشمیری، نشریۀ نقش‎مایه، س 5، ش 15، تابستان 1392؛ این مقاله را اینجا بیابید). اکنون گروه دوم را بازبینی می‎کنیم (بررسی حاضر در همایش جایگاه هنر شیعی در تبیین مفاهیم و ارزش‎های اسلامی، فروردین 1394 ارائه شد).