برنامه‎ای راه‎گشا در آشنایی با تمدن فرارودی (The Sogdians, influencers on the silk roads)

برنامۀ [پروژه] یادشده که به همت گالری فریر ـ سکلر و تیم تحقیقاتی ورزیدۀ آن کلید خورده، با همیاری و همفکری گروه بزرگی از استادان، پژوهشگران، دانشجویان و ... پیش رفته است؛ این پروژه که در بردارندۀ دستاوردهای گوناگون دربارۀ سغد و تمدن فرارودی است، گام بلندی را در (باز)شناخت فرهنگ و تمدن آن نواحی برمی‎دارد.  

یادداشتی بر نشست‎های پژوهشی دوازدهمین جشنوارۀ تجسمی فجر (بهمن و اسفند ۱۳۹۸)

نشست‎های جشنوارۀ دوازدهم برخلاف بیشتر گردهمایی‎های علمی، نه در یک مکان دربسته و جدا از رفت‎وآمد بازدیدکنندگان، بلکه در مسیر آن‎ها ترتیب داده شده بود. سخنرانی‎ها در فضای نمایشگاهی، به‎ویژۀ طبقۀ دوم، طنین‎انداز بود و چه بسا گاهی، بازدیدکننده‎ای را که مشتاق و کنجکاو شده بود، به سوی خود می‎کشاند. این شیوه که شاید برای سخنران مشکلاتی به همراه داشت (کمترین آن دشواری تمرکز)، روی هم رفته در نگاه اینجانب، روشی مثبت بود؛ زیرا ....

بررسی چراهای نگارگری و نقاشی سنتی ایرانی؛ گزارشی از دومین روز نشست‎های پژوهشی دوازدهمین جشنوارۀ تجسمی فجر-۱۳۹۸

نشست‎های پژوهشی دوازدهمین جشنوارۀ تجسمی فجر (بهمن/ اسفند ۱۳۹۸) با تمرکز بر هنرهای تجسمی و با نام «گفت‎وگوی هنرها؛ آفرینش تجسمی نوین با نگاهی بین رشته‎ای» از تاریخ ۳۰ بهمن تا ۵ اسفند در مؤسسۀ صبا و در میان آثار گوناگون تجسمی برگزار شد. بازدیدکنندگان و علاقمندان در دومین جلسۀ این نشست‎ها با نام «نگاه  و منظر در نقاشی سنتی ایرانی» در حالی شرکت کردند که تهران، هوای پرباران و لطیفی را تجربه می‎کرد (پنج‎شنبه، اول اسفندماه). عنوان فرعی این نشست، «نگارگری و علم مناظر» بود. مدیریت این جلسه را دوست نازنین و هنرمندم، سرکار خانم اعظم حکیم سلمانی بر عهده داشتند که جا دارد از ایشان صمیمانه قدردانی نمایم.

 

نگرشی بر ژرفانمایی (پرسپکتیو) در نگارگری ایرانی برپایۀ آرای ابن‌هیثم در المناظر (نشریه هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی)

این مقاله دربردارندۀ بخشی از دستاوردهای رسالۀ دکتری نویسندۀ نخست مقاله با نام «شیوه‌های دیدن و ادراک بصری در نگارگری ایرانی و علم مناظر» و با راهنمایی نویسندۀ دوم است که در تیرماه ۱۳۹۷ در دانشگاه الزهرا(س) دفاع شد.

مریم کشمیری؛ زهرا رهبرنیا

نشریۀ هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی

دورۀ ۲۴، شمارۀ ۴، زمستان ۱۳۹۸، صفحات ۷۷ تا ۹۰

 

مجموعه نگاره‎های پراکندۀ شاهنامه بزرگ ایلخانی (شاهنامه ابوسعیدی، شاهنامه کبیر، شاهنامه دموت؛ پارۀ چهارم)

پارۀ نخست را اینجا ببینید.

پارۀ دوم را اینجا ببینید.

پارۀ سوم را اینجا ببینید.

شاهنامۀ بزرگ یا کبیر ایلخانی/ مغول، نام نسخه‎ای مصور از دورۀ ایلخانی است که به دلیل اندازۀ بزرگ برگه‎هایش بدین نام خوانده می‎شود. برای نمونه، برپایۀ گزارش گالری هنری فریر، برگه‎ای که نگارۀ «مرگ اسکندر» را دربردارد، ۵۷/۶ در ۳۹/۷ سانتی‎متر است.

پژوهشگران براین باورند که شاهنامۀ بزرگ مغول را در روزگار فرمانروایی ابوسعید ایلخانی در کارگاه پررونق دربار وی و با پشتیبانی او پرداخته‎اند؛ ازاین‎رو در برخی منابع با نام شاهنامۀ ابوسعیدی آمده است.

در ۱۹۱۰ م/ حدود ۱۲۸۸ ه.ش، این نسخه با واسطه به دست مجموعه‎داری فرانسوی با نام ژرژ ژوزف دموت (George Joseph Demotte) رسید. دموت برای فروش این نسخه پربها، پیشنهادات بسیاری به مجموعه‎ها و گالری‎های هنری داد که البته بهای بالای آن، سدی بزرگ در برابر استقبال ایشان از خرید بود. دموت برآن شد شیرازۀ این نسخۀ بی‎همتا را بگشاید و برگه‎های آن را به‎گونه‎ای منفرد بفروشد. همین تصمیم نابخردانه سبب گردید امروزه برگه‎های شاهنامۀ ابوسعیدی در سراسر جهان پراکنده باشد. متأسفانه در پی این اقدام، بسیاری از صفحات متنی نیز گم شد. ازاین‎روست که برخی منابع، به‎ویژه منابع غربی، گاه این شاهنامه را شاهنامۀ دموت می‎خوانند.

امروزه برگه‎هایی از این نسخۀ ممتاز را می‎توان در مجموعۀ ناصر خلیلی، مجموعۀ کلولند، موزۀ متروپولیتن، مجموعۀ دانشگاه هاروارد، مجموعۀ هنری فریر، موزۀ بریتانیا، موزۀ هنری نلسون ـ اتکینز، مجموعۀ هنری دیترویت، موزۀ هنرهای زیبای بوستون، موزۀ لوور، مجموعۀ کنتس دوپهاگ و موزۀ رضا عباسی تهران یافت.

نوشتار حاضر در چندین بخش، برگه‎های مجموعه‎های یادشده را در اختیار هنرپژوهان می‎گذارد.

مجموعه نگاره‎های پراکندۀ شاهنامه بزرگ ایلخانی (شاهنامه ابوسعیدی، شاهنامه کبیر، شاهنامه دموت؛ پارۀ سوم)

پارۀ نخست را اینجا ببینید.

پارۀ دوم را اینجا ببینید.

شاهنامۀ بزرگ یا کبیر ایلخانی/ مغول، نام نسخه‎ای مصور از دورۀ ایلخانی است که به دلیل اندازۀ بزرگ برگه‎هایش بدین نام خوانده می‎شود. برای نمونه، برپایۀ گزارش گالری هنری فریر، برگه‎ای که نگارۀ «مرگ اسکندر» را دربردارد، ۵۷/۶ در ۳۹/۷ سانتی‎متر است.

پژوهشگران براین باورند که شاهنامۀ بزرگ مغول را در روزگار فرمانروایی ابوسعید ایلخانی در کارگاه پررونق دربار وی و با پشتیبانی او پرداخته‎اند؛ ازاین‎رو در برخی منابع با نام شاهنامۀ ابوسعیدی آمده است.

در ۱۹۱۰ م/ حدود ۱۲۸۸ ه.ش، این نسخه با واسطه به دست مجموعه‎داری فرانسوی با نام ژرژ ژوزف دموت (George Joseph Demotte) رسید. دموت برای فروش این نسخه پربها، پیشنهادات بسیاری به مجموعه‎ها و گالری‎های هنری داد که البته بهای بالای آن، سدی بزرگ در برابر استقبال ایشان از خرید بود. دموت برآن شد شیرازۀ این نسخۀ بی‎همتا را بگشاید و برگه‎های آن را به‎گونه‎ای منفرد بفروشد. همین تصمیم نابخردانه سبب گردید امروزه برگه‎های شاهنامۀ ابوسعیدی در سراسر جهان پراکنده باشد. متأسفانه در پی این اقدام، بسیاری از صفحات متنی نیز گم شد. ازاین‎روست که برخی منابع، به‎ویژه منابع غربی، گاه این شاهنامه را شاهنامۀ دموت می‎خوانند.

امروزه برگه‎هایی از این نسخۀ ممتاز را می‎توان در مجموعۀ ناصر خلیلی، مجموعۀ کلولند، موزۀ متروپولیتن، مجموعۀ دانشگاه هاروارد، مجموعۀ هنری فریر، موزۀ بریتانیا، موزۀ هنری نلسون ـ اتکینز، مجموعۀ هنری دیترویت، موزۀ هنرهای زیبای بوستون، موزۀ لوور، مجموعۀ کنتس دوپهاگ و موزۀ رضا عباسی تهران یافت.

نوشتار حاضر در چندین بخش، برگه‎های مجموعه‎های یادشده را در اختیار هنرپژوهان می‎گذارد.

بازنمایی فرۀ شاهانه (فرّ کیانی) در هنر ایران باستان؛ میراثی از سنت‎های هنری میان‎رودان (بین‎النهرین)

نخستین همایش دوسالانۀ بین‎المللی انجمن علمی باستان‎شناسی ایران: برهمکنش‎های فرهنگی، پیوست و گسست

تهران، دانشگاه تربیت مدرس

سیزدهم و چهاردهم آذرماه ۱۳۹۸

کهن‎ترین پیکرنگاشتۀ خواجه نصیرالدین طوسی؛ نقاشی ایرانی در سده‎های کهن، واقع‎نمایی یا خیال‎پردازی؟

از دیرباز همواره بر سر ماهیت نگارگری ایرانی حرف‎وسخن‎ها بوده است؛ فضای هندسی ناآشنای نگاره‎های ایرانی، رنگ‎های درخشان و پرجلای آن، الگوسازی چهره‎ها و شخصیت‎ها و ... سبب شد بسیاری هنرپژوهان ـ به‎ویژه شرق‎شناسان  ـ چنین تصور کنند که بی‎تردید نگارگران ایرانی در پی بازنمایی فضایی خیالی و دور از واقعیت این جهان بودند. تحلیل نگارگری ایرانی برپایۀ نگاه‎های صوفیانه و اشراقی حتی از چارچوب‎ها و  مبانی نگارگری ایرانی فراتر رفت و بررسی شخصیت تک‎تک هنرمندان را نیز دربرگرفت؛ ازاین‎رو، برای انسان امروز، جهان هنری ایران کهن، بیش از پیش رازآمیز و درک‎ناشدنی شد.

تذهیب در ایران: تاریخچه، نقوش و اصطلاحات؛ چاپ دوم

تذهیب در ایران

تاریخچه، نقوش و اصطلاحات

 مریم کشمیری

به چاپ دوم رسید.

 

مجموعه نگاره‎های پراکندۀ شاهنامه بزرگ ایلخانی (شاهنامه ابوسعیدی، شاهنامه کبیر، شاهنامه دموت؛ پارۀ دوم)

پارۀ نخست را اینجا ببینید.

شاهنامۀ بزرگ یا کبیر ایلخانی/ مغول، نام نسخه‎ای مصور از دورۀ ایلخانی است که به دلیل اندازۀ بزرگ برگه‎هایش بدین نام خوانده می‎شود. برای نمونه، برپایۀ گزارش گالری هنری فریر، برگه‎ای که نگارۀ «مرگ اسکندر» را دربردارد، ۵۷/۶ در ۳۹/۷ سانتی‎متر است.

پژوهشگران براین باورند که شاهنامۀ بزرگ مغول را در روزگار فرمانروایی ابوسعید ایلخانی در کارگاه پررونق دربار وی و با پشتیبانی او پرداخته‎اند؛ ازاین‎رو در برخی منابع با نام شاهنامۀ ابوسعیدی آمده است.

در ۱۹۱۰ م/ حدود ۱۲۸۸ ه.ش، این نسخه با واسطه به دست مجموعه‎داری فرانسوی با نام ژرژ ژوزف دموت (George Joseph Demotte) رسید. دموت برای فروش این نسخه پربها، پیشنهادات بسیاری به مجموعه‎ها و گالری‎های هنری داد که البته بهای بالای آن، سدی بزرگ در برابر استقبال ایشان از خرید بود. دموت برآن شد شیرازۀ این نسخۀ بی‎همتا را بگشاید و برگه‎های آن را به‎گونه‎ای منفرد بفروشد. همین تصمیم نابخردانه سبب گردید امروزه برگه‎های شاهنامۀ ابوسعیدی در سراسر جهان پراکنده باشد. متأسفانه در پی این اقدام، بسیاری از صفحات متنی نیز گم شد. ازاین‎روست که برخی منابع، به‎ویژه منابع غربی، گاه این شاهنامه را شاهنامۀ دموت می‎خوانند.

امروزه برگه‎هایی از این نسخۀ ممتاز را می‎توان در مجموعۀ ناصر خلیلی، مجموعۀ کلولند، موزۀ متروپولیتن، مجموعۀ دانشگاه هاروارد، مجموعۀ هنری فریر، موزۀ بریتانیا، موزۀ هنری نلسون ـ اتکینز، مجموعۀ هنری دیترویت، موزۀ هنرهای زیبای بوستون، موزۀ لوور، مجموعۀ کنتس دوپهاگ و موزۀ رضا عباسی تهران یافت.

نوشتار حاضر در چندین بخش، برگه‎های مجموعه‎های یادشده را در اختیار هنرپژوهان می‎گذارد.